Θυμός: Καταστροφικός ή ωφέλιμος;

Θυμός! Πόσο παρεξηγημένο συναίσθημα! Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί πως ο θυμός είναι κάτι αρνητικό και πρέπει να σταματήσει να το νιώθει. Είναι ο λόγος που πολλοί χάνουν το δίκιο τους, που δυσκολεύονται να εκφράσουν όσα νιώθουν, που δυσλειτουργούν σε τομείς της ζωής τους, όπως στον εργασιακό χώρο και στις σχέσεις τους με τους άλλους. Κι όμως, ο θυμός σαν συναίσθημα έχει και πολλές ευεργετικές ιδιότητες.

Πολλές φορές κατά τη θεραπεία, όταν εμφανίζεται ο θυμός, είναι η απόδειξη της μείωσης όλων των ενοχικών αισθημάτων και της αίσθησης ευθύνης που νιώθει κανείς και συχνά τον κάνει να καταπιέζεται και να νιώθει αρνητικά συναισθήματα. Η δημιουργία ενοχών, ξεκινάει κατά τη παιδική ηλικία και δεν επιτρέπει στο άτομο να αναγνωρίζει, να αποδέχεται και να εκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά του, με αποτέλεσμα να νιώθει πίεση και βάρος. Όταν οι σκέψεις ευθύνης και ενοχής σταδιακά αναδομούνται και το άτομο συνειδητοποιεί πως δεν έχει ευθύνη για τα όσα νιώθει, αρχίζει να εμφανίζεται ο θυμός. Επί της ουσίας, είναι η πρώτη επαφή του ατόμου με τα βιώματα που τον πλήγωσαν και τις ανάγκες που δεν καλύφθηκαν και δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές.

Η έκφραση του θυμού, μπορεί να αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Τη στιγμή που το άτομο μπορέσει να εκφράσει πως νιώθει θυμωμένο, θα έχει απαλλαχτεί από τις ενοχές και θα βιώσει ένα πολύ ανακουφιστικό, απελευθερωτικό και επουλωτικό συναίσθημα. Κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί να περάσει μεγάλο διάστημα, έως ότου να καταφέρει το άτομο να έρθει σε επαφή με το συναίσθημά του, να το αποδεχτεί και να το εκφράσει, πρωτίστως στον εαυτό του. Τη στιγμή αυτή, έχει ήδη γίνει το σημαντικότερο βήμα στη θεραπεία του.

Αν μπορούσαμε να ταυτίσουμε τον θυμό με μια φωνούλα, θα λέγαμε πως έρχεται στην επιφάνεια η φωνή ενός ευάλωτου παιδιού, που ένιωθε αδύναμο και απροστάτευτο και δε μπόρεσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να εκφράσει τις ανάγκες του σε στιγμές που πόνεσε και ένιωσε αδικημένο. Οι ανάγκες αυτές καταπνίχτηκαν και έγιναν ενοχές και τύψεις. Κατά τη θεραπεία, επιτρέπουμε στο ευάλωτο παιδί που κρύβει μέσα του το κάθε άτομο να εκφραστεί, να υπερασπιστεί τον εαυτό του, να καταλάβει τις ανάγκες του, να αποδεχτεί πως δεν καλύφθηκαν και να εκφράσει το θυμό του, σε μια προσπάθεια επούλωσης των πληγών του παρελθόντος.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, λοιπόν, και αφού το άτομο έχει καταφέρει να έρθει σε επαφή με το συναίσθημά του και να νιώσει πιο ελεύθερο, έχει νόημα να επικυρωθεί ο θυμός και από την πλευρά του θεραπευτή, έτσι ώστε να νιώσει πως έχει έναν σύμμαχο και να αισθανθεί πιο ισχυρό. Ο ρόλος του θεραπευτή, είναι να μετατρέψει αυτό τον θυμό σε μια υγιή φωνή που θα έχει, πλέον, αναγνωρίσει τις ανάγκες της και θα μπορεί να τις εκφράσει με έναν πιο λειτουργικό, υγιή και διεκδικητικό τρόπο, έτσι ώστε να γίνουν κατανοητές από την άλλη πλευρά. Όσο επουλωτικός και αποσυμπιεστικός και αν είναι ο θυμός για τον ίδιο τον θεραπευόμενο, η έντονη έκφρασή του στους άλλους, δε θα καταστεί 
λειτουργική. 

Το αίσθημα του θυμού εκφράζεται, επικυρώνεται και γίνεται αποδεκτό στα πλαίσια της θεραπείας, διεγείροντας αναμνήσεις, συναισθήματα και βιώματα και μετατρέπεται στη φωνή ενός υγιούς ενήλικα, ενός ενήλικα που είναι πιο έτοιμος να δημιουργήσει λειτουργικές σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.

Τελικά ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που θέλουμε να αποφύγουμε; Ίσως και όχι!

Λυδία – Αγγελική Μάκκου

Ψυχολόγος – Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (CBT)